BPPV Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo Nedir? Belirtileri nelerdir?

BPPV Bening Paroksismal Pozisyonel Vertigo , otokonyanın (küçük kalsiyum karbonat kristalleri) yarım daire kanallarına yer değiştirmesi sonucu ortaya çıkan periferik vestibüler sistem sorunudur.

Bening Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) Belirtileri Nedir?

• Kısa durasyonlu epizodik vertigo atakları
• Spinning vertigo (pozisyonel ve baş hareketleri ile tetiklenen)
• Bulantı, kusma
• Bulanık görme
• Dengeyi sağlamada zorluk

BPPV Patofizyolojisi

BPPV'nin patofizyolojisi, temel olarak iç kulaktaki otokonyaların yarım daire kanallarına yer değiştirerek anormal vestibüler sinyaller oluşturmasından kaynaklanır. Bu anormal sinyaller, başın hareketine dair yanlış algılar yaratır, bu da baş dönmesi ve dengesizlik gibi belirtilere yol açar. Tedavi, bu kristallerin yeniden yerleştirilmesini veya dışarı atılmasını amaçlar.

Kanalitiazis

Otokonyaların serbestçe yarım daire kanalları içinde hareket etmesi durumudur. Bu en yaygın BPPV mekanizmasıdır.

Kupulolitiazis

Otokonyaların yarım daire kanallarının içinde bulunan kupula adı verilen jelimsi yapıya yapışması durumudur. Bu, daha nadir görülür ve belirtiler daha uzun süreli olabilir.

Kanalitiazis İle Kupulolitiazis Farkları

• Kanalitizte latent evre mevcutken Kupulotiaziste yoktur.
• Kanalitiaziste 1 dakikayı aşmayan vertigo görülürken Kupulotiaziste 1 dakikadan fazla vertigo görülür.
• Her iki tipte de Nistagmusta fatik görülür.

Fatik: Baş pozisyonu değiştirildiğinde nistagmus başlangıçta hızlı ve belirgindir, ancak zamanla azalır ve bu "fatik" olarak adlandırılır.

Değerlendirme Manevraları

Vertikal Kanallar

Dix-Hallpike

Side-Lying

Lateral Kanallar

Supine Roll

Bow and Lean

Dix-Hallpike Manevrasının Yapılışı

1. Hasta, muayene masasına oturtulur ve bacaklarını uzatır.
2. Baş 45 derece sağa veya sola çevrilir (genellikle ilk olarak sağ tarafa).
3. Hastanın başı ve üst gövdesi, hızlı ve kontrollü bir şekilde sırt üstü yatırılır. Baş, muayene masasının kenarından biraz aşağı sarkacak şekilde pozisyonlandırılır. Bu, başın yaklaşık 20 derece kadar aşağı bakmasını sağlar.
4. Bu pozisyonda, hasta 30 saniye kadar bekletilir. Bu süre zarfında, odyolog hastanın göz hareketlerini dikkatlice gözlemler.
5. Nistagmus ve vertigo belirtileri (baş dönmesi) gözlemlenebilir. Eğer baş dönmesi ve nistagmus tetiklenirse, test pozitif olarak değerlendirilir.
6. Aynı işlem, başın diğer tarafa çevrilmesiyle tekrarlanır. Bu, her iki yarım daire kanalındaki olası otokonyaları değerlendirmek için yapılır.

Sonuçların Değerlendirilmesi

• Pozitif Sonuç: Baş dönmesi (vertigo) ve nistagmus belirtilerinin tetiklenmesi, BPPV'nin varlığını doğrular. Belirtilerin başlaması genellikle birkaç saniye gecikmeyle olur ve nistagmusun yönü ve süresi not edilir.
• Negatif Sonuç: Baş dönmesi ve nistagmus belirtilerinin olmaması, BPPV'nin olmadığını veya başka bir vestibüler bozukluğun değerlendirilmesi gerektiğini gösterir.

Önemi ve Kullanımı

• Teşhis: Dix-Hallpike manevrası, BPPV'nin teşhisinde altın standart olarak kabul edilir. Bu manevra, hangi yarım daire kanalında sorun olduğunu belirlemeye yardımcı olabilir.
• Tedavi Yönlendirmesi: Test sonucuna bağlı olarak, uygun tedavi manevraları (örneğin, Epley manevrası) planlanabilir. Bu, otokonyaların doğru yere geri dönmesini sağlamak için kullanılır.

Side-Lying Manevrasının Yapılışı

1. Hasta muayene masasına oturtulur ve bacaklarını masanın kenarına doğru uzatır.
2. Hastanın başı, test edilecek tarafa doğru 45 derece çevrilir (örneğin, sağ tarafa).
3. Hastanın vücudu, başın çevrildiği yönün zıt tarafına (örneğin, sol tarafa) doğru yatırılır. Hasta, bu pozisyonda yan yatar ve baş, 45 derece çevrili pozisyonunu korur.
4. Bu pozisyonda hasta birkaç dakika bekletilir. Bu süre zarfında odyolog, hastanın göz hareketlerini dikkatlice gözlemler ve baş dönmesi (vertigo) belirtilerini not eder.
5. Belirtiler gözlemlendikten sonra, hasta yavaşça başlangıç pozisyonuna döner ve bir süre dinlenir.
6. Aynı işlem, diğer taraf için de tekrarlanır. Bu, her iki yarım daire kanalındaki olası otokonyaları değerlendirmek için yapılır.

Sonuçların Değerlendirilmesi

• Pozitif Sonuç: Baş dönmesi (vertigo) ve nistagmus belirtilerinin tetiklenmesi, BPPV'nin varlığını doğrular. Nistagmusun yönü ve süresi not edilerek hangi yarım daire kanalının etkilendiği belirlenir.
• Negatif Sonuç: Baş dönmesi ve nistagmus belirtilerinin olmaması, BPPV'nin olmadığını veya başka bir vestibüler bozukluğun değerlendirilmesi gerektiğini gösterir.

Supine Roll Manevrasının Yapılışı

1. Hasta sırtüstü yatar pozisyona getirilir, başı düz bir şekilde ve vücut orta hat boyunca hizalanmış olarak yatak veya muayene masasında yer alır.
2. Hasta başını hızlı bir şekilde sağa 90 derece çevirir ve bu pozisyonda yaklaşık 30 saniye bekler.
3. Bu süre boyunca odyolog, hastanın gözlerini dikkatlice gözlemler ve baş dönmesi (vertigo) ile nistagmus belirtilerini not eder.
4. Baş dönmesi veya nistagmus belirtileri gözlemlendikten sonra, hastanın başı yavaşça başlangıç pozisyonuna, yani orta hatta geri getirilir ve burada kısa bir süre beklenir.
5. Daha sonra, hasta başını hızlı bir şekilde sola 90 derece çevirir ve bu pozisyonda yaklaşık 30 saniye bekler.
6. Yine, odyolog hastanın göz hareketlerini ve baş dönmesi belirtilerini dikkatlice gözlemler.
7. Baş dönmesi veya nistagmus belirtileri gözlemlendikten sonra, hastanın başı yavaşça tekrar başlangıç pozisyonuna, yani orta hatta geri getirilir ve burada kısa bir süre dinlenir.

Bow and Lean Manevrasının Yapılışı

1. Hasta muayene masasına oturtulur veya yatırılır. Baş ve vücut orta hat boyunca hizalanmış bir pozisyonda başlangıçta dinlenir.
2. Hastaya başını öne eğme talimatı verilir. Başını mümkün olduğunca öne doğru eğmeye çalışması sağlanır. Bu, hastanın kendi vücut ağırlığını kullanarak iç kulaktaki otokonyaların doğru pozisyona gelmesini sağlar.
3. Başın eğilme pozisyonu, genellikle 30-45 derece civarında olabilir, ancak hastanın konforu ve odyoloğun yönlendirmesi doğrultusunda ayarlanabilir.
4. Baş eğilme pozisyonunda tutulurken, sıradaki adım vücudun yanlara eğilmesidir.
5. Hastanın başını eğdiği yöne (sağa veya sola) doğru vücudu yavaşça eğilir. Bu, başın eğik pozisyonda kalmasını ve iç kulaktaki kristallerin yerleşimini destekler.
6. Hastanın bu pozisyonda, baş eğik ve vücut yana eğilmiş olarak, belirli bir süre beklemesi gerekebilir. Bu süre genellikle 1-2 dakika kadar olabilir.
7. Bu süre zarfında, odyolog hastanın göz hareketlerini dikkatlice izler. Baş dönmesi (vertigo) belirtileri ve nistagmus (istemsiz göz hareketleri) gözlemlenebilir.
8. Bow and Lean manevrasının sonunda, hastanın başlangıç pozisyonuna yavaşça geri dönmesi sağlanır.
9. Baş yavaşça düzeltilir ve vücut doğrultulur. Bu, manevranın tamamlanması için önemlidir ve hastanın baş dönmesi belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.

Güvenlik ve Kontrendikasyonlar

• Güvenlik: Manevralar, deneyimli bir klinisyen tarafından dikkatlice uygulanmalıdır. Hastaların baş dönmesi nedeniyle düşme riskine karşı güvenli bir şekilde yatırılmaları ve gözlemlenmeleri önemlidir.
• Kontrendikasyonlar: Boyun veya omurga problemleri olan hastalarda dikkatle uygulanmalı veya alternatif testler düşünülmelidir.

Roll test değerlendirmesinde Geotropik nistagmus kanalitiazisken, Apogeotropik nistagmus kupulotiazis olduğunu bize gösterir.