Dikotik Dinleme
Dikotik işleme kulaklara aynı anda farklı bir konuşma uyaranının sunulduğu ve hastanın bir veya her iki uyaranı tekrarladığı süreç; temporal işleme, zaman içinde işitsel sinyalde meydana gelen değişiklikleri işleme ile ilgili süreç olarak tanımlanır.
Bozulmuş akustik uyaran varlığında konuşma algılama tek kulaktan sunulan konuşmanın filtreleme, gürültü eklenmesi veya zamansal sıkıştırma yoluyla bozulduğu testler ile değerlendirilir.
İki kulak etkileşimi değerlendirmesi ise lokalizasyon, lateralizasyon, gürültüde konuşma ayırt etme becerileri ile ilgi süreçleri içerir. Daha yakın zamanlarda, uzamsal işleme, işitsel işlemenin beşinci genel kategorisi olarak tanıtılmıştır. Bu süreç, maskelemeden uzamsal salınımı ölçen uzamsallaştırılmış gürültüde dinleme (LiSN) testi ile değerlendirilir.
Konuşma sinyallerinin tanınması için lokalizasyon ipuçlarının kullanılması açısından, bu fonksiyon binaural etkileşim görevlerine benzerdir.
Dikotik Dinleme ve İki Kulak Etkileşimini İçeren İşitsel Eğitim Dikotik Testler Yöntemleri
Dikotik işitme, iki kulağa aynı anda farklı işitsel uyaranların sunulduğu bir durumdur. Dikotik dinlemede korpus kallosum hemisferler arası transfer için önemlidir. Sol kulağa verilen uyaranların korpus kallosumdan geçmesi ve çoğu insanda dilin baskın olduğu beyin yarım küresi olan sol yarım küreye ulaşması gerekir.
• Dikotik testlerde genellikle sağ kulak skorunun sol kulağa göre daha yüksek olması, sol beyin yarıküresinin dil baskınlığını gösterir. Bu fenomene “Sağ Kulak Avantajı” denir.
• Çocuklarda daha belirgin olan bu avantaj matürasyonla yetişkin değerlerine ulaşır. Bahsedilen hemisferik baskınlığı ortaya çıkarmak için dikotik testler kullanılır.
• Testlerde uyaran olarak heceler, rakamlar, kelimeler ya da cümleler kullanılabilir.
• Dikotik dinleme görevlerinde önemli bir kulaklar arası fark olması yani kulaklar arası asimetrik işlemleme konuşmayı anlama güçlükleri, okuma güçlükleri, bilgi işleme eksiklikleri, zayıf sözel çalışma belleği, zayıf adaptif beceriler ve dikkatsizliğe neden olabilir.
• Bu durumun korpus kallozum miyelinizasyonunda gecikmiş miyelinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.
İşitsel Sistem Asimetrisinde Dikotik Hece Paradigması
Konuşmanın algılanmasında klasik beyin bölgesi superior temporal girustaki planum temporaledir. Planum temporale sol hemisferde daha büyüktür ve sol hemisferin konuşmanın algılanmasında kritik rol oynaması bu sebepledir.
Yapılan beyin görüntüleme teknikleri sol planum temporalenin hece algılamada önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca, PET ve fMRI ile yapılan diğer bazı çalışmalar frontal bölgelerde de artmış aktivasyona işaret etmektedir. Bu artmış aktivasyon özellikle sol inferior frontal gyrusta daha belirgindir.
Dikotik dinleme paradigması uygulanması sırasında alınan fMRI görüntüleri fronto-temporal kortikal ağın geleneksel olarak inanılan temporal algılamadan daha fazla etkili olduğunu göstermektedir.
• Sol hemisfer çoğunlukla konuşma seslerini işlemlerken, sağ hemisfer tondaki değişimleri algılar.
• Sağ kulak (sol hemisfer), sol kulağın (sağ hemisfer) tonları tercihinden farklı olarak, hızlı ses değişimlerine cevap verir.
• Konuşma seslerinin beyin tarafından analizi hızlı zamansal çözünürlük ve hızlı formant (ünsüz-ünlü) işlemeyi gerektirir.
• Sol işitsel korteks sağdan daha iyi şekilde bunu yapar. Dikotik dinlemede katılımcılara çok kısa, semantik açıdan anlam taşımayan, ünsüz-ünlü harflerden oluşan heceler aynı anda ve iki farklı kulaktan (L: Sol kulak, R: Sağ kulak) dinletilir.
• Bu heceler BA, DA, GA, KA, PA, TA olarak belirlenmiştir.
• Dikotik duyma birey temelindeki konuşma asimetrisini ölçmek için basit bir sistemi oluşturur.
Dikotik Kulaklar Arası Şiddet Farklılığı Eğitimi (DKŞF) / (Dichotic Interaural Intensity Difference Training (DIID)
• Bu yönteme göre uyaranlar dikotik test sonuçlarına göre zayıf olan kulağa daha yüksek bir şiddet seviyesinde yönlendirilirken daha güçlü kulağa düşük bir seviyede yönlendirir.
• Böylelikle zayıf kulağa yöneltilen uyaranın iyi bir şekilde tanınması amaçlanır.
• Dikotik kulaklar arası şiddet farklılığı için çeşitli dikotik test materyalleri ve iki kanallı bir odyometreye ihtiyaç duyulur.
• Ev ve okul ortamlarında bir stereo sistem ve kulaklıklar kullanarak SİİB için terapi yaklaşımları uygulamak mümkündür.
• Dikotik kulaklar arası şiddet farklılığı eğitiminde hem binaural birleştirme (hastanın her iki kulaktaki uyaranlara dikkat etmesini ve yanıt vermesini gerektirir) hem de binaural ayırma (hastadan bir kulağını görmezden gelmesi ve diğer kulakta sunulan uyaranlara yanıt vermesi istenir) görevleri kullanılabilir.
• Hasta binaural birleştirmede binaural ayırmaya göre daha fazla zorlanıyorsa, DKŞF eğitimi dikotik inlemenin bu yönüne ağırlık vermelidir.
• Bu durumun tersi de geçerlidir. Genellikle her bir seans 20 ya da 30 dakika olmak üzere haftada üç veya dört eğitim seansı önerilir.
Hakkında Odyone
Odyone, odyoloji alanında bilgi paylaşımını ve topluluk oluşturmayı amaçlayan bir platformdur.
