Kulak Akıntısı Neden Olur? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Kulak Akıntısı Nedir?

Kulak akıntısı, enfeksiyonlar veya farklı tıbbi durumlar nedeniyle kulaktan sıvı gelmesi durumudur. Akıntının rengi ve kıvamı, altında yatan nedeni belirlemede önemli ipuçları verir.

İşitme işlevini gören ve denge organını içinde bulunduran anatomik yapı olan kulakta bakteri ve virüslerin etkisi ile kulakta çeşitli enfeksiyonlar meydana gelir. Dış kulak yolunun en yaygın enfeksiyonu olan Akut Eksternal Otit sıcak ve nemli bölgelerde yaz aylarında daha sık görülür, sıklıkla “yüzücü kulağı” olarak da ifade edilir. Yakınmalar yüzme sonrası kaşıntı ile başlar ardından şiddetli ağrı gelişir ve kulakta hassasiyet oluşur.

• Otoskobik muayenede dış kulak yolu ödemli ve eritemlidir, kulak zarı hiperemik izlenir. Kulak kanalının temizlenmesi ve lokal antibiyotikli ve steroidli damlalarla birkaç günde iyileşme sağlanır.
Kulak zarının arkasında, orta kulakta oluşan enfeksiyonlar Otitis media olarak adlandırılır.
Orta kulakta ağrı, iltihap ve sıvı birikimi ile karakterizedir. Akut Otitis Media, genellikle üst solunum yolu enfeksiyonuna ikincil olarak oluşur. En yaygın olarak çocuklarda 3 ay- 3 yaş arasında görülür.
• Akut Otitis Media’nın tam olmayan rezolüsyonu veya Östaki tüpünün tıkanması sonucu orta kulakta oluşan effüzyonla seröz Otitis gelişir, çocuklarda yaygındır. Orta kulakta biriken sıvı seröz, mukoid, pürulan veya bunların karışımıdır.
Kronik Otitis Media kulak zarının kalıcı perforasyonu ile karakterli bir durumdur. Çocukluk çağında geçirilmiş bir orta kulak iltihabı sonrası gelişen kulak perforasyonu ve 3 aydan uzun süren kulak akıntısı hastalığı tanımlar. Tanıda en önemli semptom mukoid veya mukopürülan kulak akıntısıdır.
Otore, perfore timpanik membran ve iletim tipi işitme kaybı klinik tablonun temelini oluşturmaktadır.

Kulak Akıntısına Neden Olan Hastalıklar

Akut Eksternal Otit (Yüzücü Kulağı) Nedir?

Akut eksternal otit dış kulak yolunun en yaygın enfeksiyonudur. Sıcak ve nemli bölgelerde yaz aylarında daha sık görülür. Sıklıkla “yüzücü kulağı” olarak da ifade edilen hastalığın en sık nedeni bakteriyel infeksiyonlardır.
Daha çok 7-12 yaş arası çocuklar ve 65 yaş üzeri yaşlılarda görülmekte, hastalığın insidansı yüksek sıcaklık ve nem nedeniyle özellikle yaz aylarında belirgin şekilde artmaktadır.
Yüksek ısı ve nem, kulağı yabancı cisimle karıştırma, dış kulak yolunun gereğinden fazla temizlenmesi enfeksiyona yatkınlığı artıran sebepler arasındadır.
Şikâyetler yüzme sonrası kaşıntı ile başlar ardından şiddetli ağrı gelişir ve kulakta hassasiyet oluşur. Eksternal kanal eritemli ve ödemlidir, beyaz eksuda olabilir, dış kulak yolu tamamen kapanabilir, nadiren de olsa ciddi komplikasyonlar oluşabilmektedir.
Büyük oranda bakteriyel kökenlidir.
En sık etkenler başta Staphylococcus aureus olmak üzere gram-pozitif bakterilerdir. Daha sonra Pseudomonas aeruginosa ve Proteus mirabilis olmak üzere gram-negatif bakteriler ve stafilokoklar gelir. Bundan başka başta Aspergillus ve Candida türleri olmak üzere mantarlar da etken olabilmektedir.

Muayene sırasında otoskobu yerleştirmek için kulağın yukarı ve geriye çekilmesiyle şiddetli ağrı olur. Otoskobik muayenede dış kulak yolu ödemli ve eritemlidir, kulak zarı hiperemik izlenir.

Tragusun önünde lenfadenopati yaygın olarak görülebilir. Kulak kanalının temizlenmesi tedavinin etkinliğinde önem taşır. Lokal tedavide neomisin, polimiksin, gentamisin ve steroidli damlalar günde 3-4 kez damlatılarak birkaç günde iyileşme sağlanır. Ağrı kontrolü için aneljezikler verilir.

Akut Otitis Media Nedir?

Çocukluk çağının viral üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en yaygın ikinci hastalığı akut otitis media’dır (AOM).

Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonuna (ÜSYE) ikincil olarak oluşur. AOM herhangi bir yaşta oluşabildiği halde en yaygın olarak çocuklarda, özellikle de 3 ay-3 yaş arasında görülür. Üç yaşına gelmiş çocukların 2/3’si en az bir kez, 1/3’i ise en az üç kez veya daha fazla AOM atağı geçirmiştir.
Bütün çocuk muayenelerinin 1/3’i AOM için yapılır.
Östaki borusu anterior orta kulak boşluğuna açılır ve bu bölgeyi nazofarinks’e bağlar. Solunum yolu epiteli ile örtülü olan Östaki borusu kulağı ses ve sekresyonların basıncından korur, mükosiliyer sistem ile orta kulaktaki sekresyonların nazofarenks’e atılmasını sağlar, orta kulaktaki hava basıncını dengeleyecek şekilde ventilasyon sağlar. Östaki tüpü disfonksiyonu ve obstrüksiyonu AOM gelişmesine neden olur.
AOM’da en sık görülen etken mikroorganizmalar sırasıyla Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, A grubu Streptokoklar ve Staphilococcus aureus’tur.
AOM’lı çocuk ateşli ve huzursuzdur, genellikle kulakları ile oynar. Öyküde son 48 saatte uykusuzluk, iştah azalması ve ÜSYE’na ait yakınmalar vardır. İlk yakınma inatçı, şiddetli bir kulak ağrısıdır.
Ateş kulak ağrısına eşlik edebilir veya etmeyebilir; 40,5°C’a kadar yükselebilir.
Bulantı, kusma ve diyare ortaya çıkabilir.
Timpanik zarda spontan perforasyon oluşmasıyla kulak ağrısı ani olarak kesilir ve kanlı, serosanginöz ve en sonunda pürülan bir kulak akıntısı oluşur.

Tanı genellikle klinik olarak konulur. Kulak zarının dikkatli bir muayenesi yapılmalıdır. Otoskopla yapılan muayenede timpanik hareketlerin azaldığı, malleus’un sapı ve kısa kolu gibi belirgin sınırların silikleşerek zarın bombeleştiği, sarı-kırmızı bir renk aldığı görülür. Ancak ağlayan bir çocukta da normal kulak zarının kırmızı renkli görülebileceği unutulmamalıdır.

Antimikrobiyal tedavideki gelişme sonucu AOM’da komplikasyon görülme sıklığı oldukça azalmıştır. AOM’da en yaygın görülen etkenlere yönelik ampirik antimikrobiyal tedavi yapılır.

Bütün AOM patojenlerini tek başına eradike edebilecek etkinlikte bir oral antimikrobiyal ajan yoktur. Amoksisilin tedaviye başlarken ilk seçilecek antibiyotiktir, çünkü en yaygın görülen etkenlere karşı genellikle etkilidir. Tedaviye dirençli ve komplikasyonların ortaya çıktığı vakalarda parasentez ve ventilasyon tüpü uygulaması yapılır.

Seröz Otitis Media Nedir?

AOM’nın tam olmayan rezolüsyonu veya Östaki tüpünün tıkanması sonucu orta kulakta oluşan effüzyonla gelişir. Kulak ağrısı ve ateş gibi bulguların eşlik etmediği Seroz Otitis Media (SOM) çocuklarda yaygındır. Orta kulakta biriken sıvı seröz, mukoid, pürulan veya bunların karışımıdır. Efüzyon steril olabilir ancak genellikle patojen bakteriler içerir.
Başlangıçta kulak zarı retraksiyonu orta düzeydedir, ışık yansıması yer değiştirmiştir ve belirgin sınırlar silikleşmiştir. Daha sonra orta kulakta mukoz membran içindeki damarlardan kaynaklanan transüda vasfında sıvı birikir. Kulak zarına gri bir renk hâkim olur ve hareketleri kaybolur.
Zar arkasında hava sıvı seviyesi veya hava kabarcıkları görülebilir. Hastada iletim tipi işitme kaybı oluşur. Eğer efüzyon 3 aydan daha yeni ise, çocukta semptomlar tam olarak ortaya çıkmamışsa sıvının kendi kendine çözülebileceği göz önüne alınarak tedaviye başlamadan sadece izlemek doğru olacaktır. Ancak eğer efüzyon üç aydan daha uzun sürmüşse, iki taraflıysa, işitme kaybı varsa tedaviye başlanmalıdır. Çok sık yapıldığı halde dekonjestan ve antihminik kombinasyonlarının süt çocuğu ve daha büyük çocuklarda SOM tedavisinde yeri yoktur.
Topikal intranazal veya sistemik kortikosteroidlerin etkinliği ise kanıtlanmamıştır. Orta kulak efüzyonlarında patojen bakteriler de bulunabilir; ilk aşamada AOM'da olduğu gibi antibiyotik tedavisinin denenmesi yararlı olur. Bu tedavi hem Östaki tıkanıklığının açılmasında hem de orta kulağın mikroorganizmalardan arındırılarak steril hale getirilmesinde etkili olacaktır.
Eğer tedaviye rağmen düzelmeyen ağır işitme kaybı söz konusuysa mirengotomi yapılarak timpanostomi tüpü(Kulak tüpü) konulması yararlı olacaktır. Bu işlem orta kulağın ventilasyonunu düzeltecektir.
Sadece mirengotomi yapılarak orta kulaktaki efüzyon boşaltılıp, kültür alınabilir. Nazofarinkste altta yatan herhangi bir durum düzeltilmelidir.

Kronik Otitis Media (KOM) Nedir?

KOM klasik olarak kulak zarının kalıcı perforasyonu ile karakterli bir durumdur.
Çocukluk çağında geçirilmiş bir AOM veya uzun süre devam eden bir SOM sonrası gelişen kulak perforasyonu ve 3 aydan uzun süren kulak akıntısının olması haline KOM denilmektedir. KOM etiyolojisi ve kulakta yapmış olduğu patolojik seyirler, klinik seyrinin değişik olması nedeniyle akut otitis mediadan tamamen ayrı bir hastalıktır. Akut orta kulak iltihapları genellikle altı haftalık süre içerisinde iyileşirken, KOM’da bu daha uzun sürer ve mukozanın altında irreversible harabiyete ve değişikliklere yol açar.
Timpanik kavite, mastoid hava hücreleri ve Östaki tüpü iç yüzeyini döşeyen mukozanın kronik enflamasyonu söz konusudur. Tanıda en önemli semptom mukoid veya mukopürülan kulak akıntısıdır.
Otore, perfore timpanik membran ve iletim tipi işitme kaybı klinik tablonun temelini oluşturmaktadır. Yapılan bakteriyolojik incelemede çok çeşitli mikrobik ajan görülmekle beraber gram negatif çomaklar önde gelir.
Hastanın öyküsünde genellikle kulak akıntısı ve ilerlemiş işitme kaybı görülürken muayenede kulak akıntısı ve kulak zarındaki perforasyon alanı görülür. Tedavide öncelikle hastalığa ait faktörlerin belirlenip düzeltilmesi gerekir. Medikal tedavide genel antibiyotiklerin yanında aspirasyonla dış kulak yolunun temizlenmesinin ardından antibiyotikli ve steroidli damlalar kullanılır, tedaviye cevapsız ve ileri vakalarda cerrahi tedavi uygulanır.

Kulak Akıntısının Belirtileri Nedir?

Kulak akıntısı tek başına bir belirti olabileceği gibi şu semptomlarla da birlikte görülebilir:

Kulakta ağrı ve basınç hissi
İşitme kaybı
Kaşıntı ve kızarıklık
Kötü kokulu akıntı

Kulak Akıntısı Nasıl Tedavi Edilir?

Kulak akıntısının tedavisi, altta yatan nedene göre değişir:

Bakteriyel Enfeksiyonlar
- Antibiyotikli kulak damlaları ve oral antibiyotikler kullanılır.
- Kulak hijyenine dikkat edilmelidir.
Mantar Enfeksiyonları
- Antifungal (mantar karşıtı) ilaçlar reçete edilir.
Alerjik ve Cilt Problemleri
- Kortizon içeren kremler ve alerji ilaçları kullanılabilir.
Kronik Enfeksiyonlar
- Uzun süreli antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
- Cerrahi müdahale (timpanoplasti) gerekli olabilir.